Jeśli zdarzało Ci się pracować w godzinach nadliczbowych, pewnie zastanawiałeś się wówczas co powinieneś otrzymać w zamian. Jeśli nadal tego nie wiesz, bądź masz wątpliwości, przeczytaj poniższy tekst.
Jeśli nadal zastanawiasz się, czym jest praca w godzinach nadliczbowych bądź czy pracownikowi przysługuje prawo odmowy jej wykonywania – przeczytaj w pierwszej kolejności – Praca w godzinach nadliczbowych – podstawowe informacje
Co przysługuje pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych?
Pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje albo dodatkowe wynagrodzenie tzw. dodatek albo czas wolny od pracy.
Dodatek do wynagrodzenia
Pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych co do zasady przysługuje dodatek do wynagrodzenia.
Jaka jest wysokość dodatku?
Wysokość dodatku do wynagrodzenia uzależniona jest od tego w jakim czasie pracownik wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych:
- 100 % wynagrodzenia, jeśli pracownik wykonywał pracę:
→w porze nocnej
→w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
→w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
- 50 % wynagrodzenia, jeśli pracownik wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż wyżej wskazany
UWAGA! Dodatek do wynagrodzenia wypłacany jest oprócz normalnego wynagrodzenia!
Czy dodatek przysługuje za przekroczenie tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym?
Tak, w tej sytuacji przysługuje dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tego tytułu, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości wyżej wskazanej – 100 bądź 50 % wynagrodzenia.
Pracownicy stale wykonujący pracę poza zakładem pracy
W przypadku pracowników, którzy stale wykonują pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem, może być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych. Dotyczy to między innymi kierowców.
Co stanowi podstawę obliczenia dodatku?
Podstawę obliczenia dodatku stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.
UWAGA! Przy obliczaniu wysokości dodatku nie są brane pod uwagę dodatki, które pracownik otrzymuje obok wynagrodzenia np. dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, dodatek motywacyjny, dodatek za wysługę lat etc.
Pojęcie wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, odnosi się do stawki wynagrodzenia zasadniczego ustalonej przez strony w umowie o pracę lub innym akcie będącym podstawą stosunku pracy (uchwała SN z dnia 3 kwietnia 2007r. II PZP 4/07) .
Pojęcie wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, odnosi się do stawki wynagrodzenia zasadniczego ustalonej przez strony w umowie o pracę lub innym akcie będącym podstawą stosunku pracy (uchwała SN z dnia 3 kwietnia 2007r. II PZP 4/07) .
PRZYKŁAD:
Jan Kowalski przepracował w lipcu 2018 r. 188 godzin, w tym 12 godzin nadliczbowych w porze nocnej. Otrzymuje on stałe wynagrodzenie w wysokości 3 400 zł miesięcznie. Jak obliczyć dodatek?
3 400 zł : 176 godzin (liczba godzin, którą pracownik miał do przepracowania w lipcu) = 19, 32 zł za godzinę pracy
praca w godzinach nadliczbowych w porze nocnej – 100 % wynagrodzenia
19, 32 zł x 12 godzin = 231, 84 zł (wysokość dodatku do wynagrodzenia)
3 400 zł + 231, 84 zł = 3 631, 84 zł (wynagrodzenie + dodatek za lipiec)
UWAGA! Pora nocna to czas od godziny 21.00 do 7.00.
Czas wolny od pracy
Z ekonomicznego punktu widzenia dla pracodawcy korzystniejsze jest udzielenie pracownikowi czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
PRZYKŁAD:
Anna Nowak przepracowała w lipcu 2018 r. 180 godzin, z tego 4 godziny to godziny nadliczbowe. Pracodawca musi udzielić pani Ani czasu wolnego od pracy w wymiarze 6 godzin.
Ponadto, pracownik sam może złożyć pisemny wniosek, aby w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, pracodawca udzielił mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy.
UWAGA! Gdy to pracodawca decyduje o udzieleniu pracownikowi czasu wolnego od pracy w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, czas wolny przysługuje w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych! W sytuacji, gdy udzielenie czasu wolnego następuje na pisemny wniosek pracownika, czas wolny od pracy odpowiada liczbie przepracowanych godzin nadliczbowych!
UWAGA! W obu wyżej wskazanych przypadkach udzielenia czasu wolnego w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych!
Co w sytuacji, gdy pracownik wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych w dniu, który jest jego dniem wolnym od pracy?
Pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.
Czy wyżej omówione ekwiwalenty za pracę w godzinach nadliczbowych przysługują także pracownikom zajmującym kierownicze stanowiska?
Co do zasady nie, pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Wyjątek stanowi sytuacja, gdy kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto. Wówczas przysługuje im prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości wyżej omówionej – 100 % wynagrodzenia, pod warunkiem że w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Luiza Szmyt
Jestem prawniczką. Specjalizuję się w prawie pracy. W wolnym czasie czytam dobre książki, podróżuję i (próbuję) gotować. Chcę pokazać Ci, że prawo nie musi być niezrozumiałym ciągiem liter.