Umowa o pracę jest dokumentem, na podstawie którego stajemy się pracownikami. Co do zasady od momentu jej podpisania łączy nas z pracodawcą stosunek pracy. Umowa o pracę określa nasze prawa i obowiązki względem pracodawcy. Czy pracodawca może nałożyć na nas dowolnie każdy obowiązek? Należy stanowczo odpowiedzieć: NIE. 

 

NIE. Kodeks pracy mówi o możliwości nałożenia na pracownika zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy bądź zakazu świadczenia pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji). Oznacza to, że pracodawca nie może zakazać nam podejmowania jakiekolwiek dodatkowego zatrudnienia, lecz tylko takiego, które jest konkurencyjne w stosunku do jego działalności.

 

UWAGA! Pracodawca nie może także uzależnić możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia przez pracownika (zatrudnienia niezwiązanego z przedmiotem działalności pracodawcy)  od uzyskania jego wcześniejszej zgody. Co najwyżej, pracodawca może nałożyć na pracownika obowiązek informowania go o zamiarze podjęcia lub o podjęciu dodatkowego zatrudnienia. Wówczas nie poinformowanie pracodawcy o tym fakcie będzie stanowić naruszenie obowiązków pracowniczych.

 

Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia. Strony umowy mogą zatem same określić zakres przedmiotowy, podmiotowy, czasowy i terytorialny zakazu działalności konkurencyjnej. Nie mogą jednak tego robić dowolnie. Działalność konkurencyjna musi realnie zagrażać interesom pracodawcy, musi więc być związana z przedmiotem działalności pracodawcy. 

 

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, konkurencyjną działalnością jest aktywność przejawiana w tym samym lub takim samym zakresie przedmiotowym i skierowana do tego samego kręgu odbiorców, pokrywająca się – chociażby częściowo – z zakresem działalności podstawowej lub ubocznej pracodawcy. W rezultacie zakazana może być taka działalność, która narusza interes pracodawcy lub zagraża mu. Termin „konkurencja” oznacza rywalizację, współzawodnictwo między podmiotami lub osobami zainteresowanymi w osiągnięciu tego samego celu (wyrok SA w Gdańsku z dnia 11.10.2012r., sygn. akt III APa 18/12)

 

UWAGA! Zakaz konkurencji dotyczy tylko działalności faktycznie wykonywanej przez pracodawcę.  

 

Może to nastąpić albo w odrębnej od umowy o pracę umowie o zakazie konkurencji albo w jednym z postanowień umowy o pracę. 

 

Może to nastąpić albo w czasie podpisywania umowy o pracę, albo w okresie późniejszym, w czasie trwania stosunku pracy. 

 

W takiej sytuacji to postanowienie umowy o zakazie konkurencji jest nieważne. Jeżeli jednak okaże się, że bez takiego postanowienia umowa nie zostałaby zawarta, cała umowa o zakazie konkurencji jest nieważna. 

 

Jeżeli postanowienie o zakazie konkurencji zostało zawarte w umowie o pracę, wówczas takie postanowienie umowy o pracę jest nieważne. 

 

Dlaczego? Zakaz podejmowania jakiegokolwiek innego zatrudnienia przez pracownika jest sprzeczne z prawem, stanowi jego obejście i godzi w zasadę wolności pracy. 

 

Oczywiście, że tak. W takiej sytuacji umowa o zakazie konkurencji jest niezgodna z przepisami prawa. 

 

UWAGA! Odmowa podpisania takiej umowy przez pracownika nie uzasadnia wypowiedzenia umowy o pracę. Może on zatem domagać się od pracodawcy odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę.